Όλοι έχουμε δει (και έχουμε σιχαθεί) τους hooligans στο basket να προσπαθούν να “τυφλώσουν” με την βοήθεια “Laser Pointers (LP)” τον παίκτη της αντίπαλης ομάδος για να “βοηθήσουν” την δική τους. Κανείς δεν έχει σκεφθεί όμως ότι εάν το LP στραφεί στοχευμένα προς τον ουρανό και συγκεκριμένα προς τον πιλότο, την ώρα που εκτελεί σύνθετες διαδικασίες, αντί για την απώλεια καλαθιών, ελλοχεύει ο πολύ μεγάλος κίνδυνο απώλειας ακόμη και εκατοντάδων ζωών….
Eκ πρώτης όψεως φαίνεται παράλογο ένα εργαλείο χειρός, όπως το LP, να είναι ικανό να απειλήσει ένα αεροσκάφος, δεδομένης της ελάχιστης διάρκειας της έκθεσης του πιλότου στην λάμψη του, τις πολύ μεγάλες αποστάσεις και το άνοιγμα της δέσμης (αύξηση της διατομής, μείωση της πυκνότητος ισχύος) με την αύξηση της απόστασης.
Παρ’όλα αυτά, η έκθεση σε ακτινοβολία laser είναι δυνατόν να δημιουργήσει επικίνδυνες καταστάσεις στο πιλοτήριο, όπως:
1. Περίσπαση & αιφνιδιασμός (distraction & startle). Η σοβαρότερη επίπτωση, ιδίως τις νυκτερινές ώρες, όπου πρέπει να προσαρμοστεί η όραση των πιλότων στο σκότος και να αποφευχθεί κάθε είδους αιφνιδιασμός και αποπροσανατολισμός του χειριστή του αεροσκάφους, ιδίως κατά την απογείωση και την προσγείωση. Πρόκληση ανησυχίας στον πιλότο ότι θα επακολουθήσουν και άλλες ισχυρότερες λάμψεις.
2. Θάμβωση & παραμόρφωση του πεδίου (glare & distortion). Καλύπτεται όλο το οπτικό πεδίο και είναι εξαιρετική δύσκολη η θέαση έξω από το κρύσταλλο του παραθύρου.
3. Προσωρινή εκτύφλωση λόγω λάμψης (temporary flash blindness). Σημαντική μείωση της οπτικής ευαισθησίας, εμφάνιση παραμενόντων ειδώλων στο οπτικό πεδίο, από ελάχιστα δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά μετά το συμβάν, αχρήστευση της νυκτερινής όρασης.
4. Βλάβη του οφθαλμού. Πιθανές μόνιμες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις (παραμόρφωση του πεδίου, κυματοειδή αίσθηση, καθώς και μαύρες οπές – spots, στο οπτικό πεδίο).
Επίσης, η πιθανότητα αεροπορικού δυστυχήματος αυξάνεται υπερβολικά όταν ικανοποιούνται μία ή παραπάνω από τις ακόλουθες συνθήκες:
- Φάση κρίσιμων χειρισμών (προσγείωση, απογείωση, κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στροφή, κ.ά.).
- Η απόσταση LP – αεροσκάφους είναι μικρή και το ύψος και η ταχύτητα πτήσης χαμηλά (π.χ. ελικόπτερο, απογείωση, προσγείωση), σημαδεύοντας καλύτερα τον πιλότο
- Εάν η δέσμη, είναι μεγάλης ισχύος, ή/και έχει μικρό άνοιγμα (επικεντρώνεται και δεν διαχέεται), ή/και ευρίσκεται κοντά σε αεροδρόμιο, ή/και κινείται (όπως συμβαίνει σε ένα laser show, καλύπτοντας μεγάλο τμήμα του ουρανού).
- Η πτήση είναι νυκτερινή (την ημέρα ελαχιστοποιούνται τα φαινόμενα 1, 2 και 3).
Στα ως άνω, θα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό (τουλάχιστον 7%) του ανθρώπινου πληθυσμού παγκοσμίως (άρα και των πιλότων) εμφανίζει μία γενετική αυτοσωματική διαταραχή, με το όνομα “φωτο-ανακλαστικό φτάρνισμα” (“photic sneeze reflex” ή σύνδρομο “ACHOO” από το ακρωνύμιο “Autosomal dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst syndrome”). Το “ACHOO” εκδηλώνεται ως αυθόρμητο, επαναλαμβανόμενο (έως και 30 φορές!) φτάρνισμα από ένα άτομο, όταν εκτίθεται αιφνιδίως σε έντονη λάμψη φωτός. Είναι προφανές ότι κατά την διάρκεια των φταρνισμάτων (10-50 sec), ο πιλότος είναι ανίκανος για οποιαδήποτε λειτουργία, νοητική ή σωματική.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η έκθεση του πιλότου σε μία ή λίγες μικρής διάρκειας λάμψεις είναι ατυχηματική καθώς, είτε το αεροσκάφος διέρχεται υπεράνω μίας σταθερής δέσμης, είτε μία κινητή δέσμη σαρώνοντας τον χώρο (π.χ. laser show) προσκρούει και στο πιλοτήριο καθώς το αεροσκάφος διασχίζει τον χώρο.
Υπάρχουν περιπτώσεις όμως όπου η σκόπευση με πρόθεση την παρενόχληση του πιλότου είναι προφανής, είτε με σκοπό την κατάρριψη(!) του αεροσκάφους, είτε χάριν παιδιάς συνοδευόμενη από άγνοια για τις επιπτώσεις. Μόνο στις ΗΠΑ και μόνο για το έτος 2014, καταμετρήθηκαν 2.836 περιστατικά κακόβουλης σκόπευσης και παρενόχλησης αεροσκαφών με δέσμες lasers. Παράλληλα, σημειώνεται αλματώδης αύξηση παρομοίων περιστατικών παγκοσμίως, καθώς λειτουργεί ένας κακός μιμητισμός λόγω της ευρείας δημοσιότητος που απολαμβάνουν τέτοιου είδους πράξεις.
Μειώνοντας τον κίνδυνο. Αναπτύσσονται και εφαρμόζονται σαφείς και αυστηρές οδηγίες διεθνών και εθνικών οργανισμών. Ήδη σε πολλές χώρες της Υφηλίου η αστυνομία διενεργεί περιπολίες με ελικόπτερα για τον εντοπισμό ψυχοπαθών / εγκληματιών / καθυστερημένων διανοητικά εφήβων οι οποίοι παρενοχλούν αεροσκάφη. Χρησιμοποιούνται αυτόματα συστήματα ανίχνευσης για τον εντοπισμό διερχόμενων αεροσκαφών και τερματισμός της δέσμης σε κτίρια, πυκνά δένδρα, κ.α. ώστε να εμποδίζεται να εισέλθει σε προστατευμένο εναέριο χώρο αεροπλοΐας (εφαρμόζεται ιδίως σε laser shows). Συνίσταται η αποφυγή χρήσης συσκευών lasers στο περιβάλλον συχνής κυκλοφορίας αεροσκαφών (αεροδρόμια και αεροδιάδρομοι). Προτείνεται η χρήση της χαμηλότερης δυνατής ισχύος του LP με αυξημένη απόκλιση της δέσμης ώστε να εξασθενεί ταχύτερα.
Όλες οι μελέτες και οι μαρτυρίες συμφωνούν ότι αυτό που οι χρήστες lasers θεωρούν αποδεκτό (ότι το επίπεδο ισχύος της δέσμης τους είναι χαμηλό, 50 έως και 3500 φορές χαμηλότερο του ορίου ασφάλειας) οι πιλότοι το θεωρούν καταστροφικό (προσωρινή τύφλωση, εκνευρισμός και ενίοτε πανικός, ακύρωση προσέγγισης). Η υποκειμενική κρίση των χρηστών περί λογικής ισχύος δεν συμπίπτει συνήθως με την αντικειμενική πραγματικότητα των πιλότων, ότι πρέπει να επικεντρώσουν την προσοχή τους και να προσγειώσουν ασφαλώς ένα αεροσκάφος το οποίο μεταφέρει από έναν επιβάτη έως και 800.
